Afet Yönetimi Temel İlkeleri: Afet Planlaması: Toplumun Güvenliği İçin Önemli Bir Adım

Giriş: Doğal afetler, insanların yaşamını ve malvarlığını tehdit eden ciddi olaylardır. Depremler, sel, fırtına, yangın gibi doğa kökenli afetler, aniden ortaya çıkabilir ve büyük zararlara neden olabilir. Bu nedenle, afetlere karşı hazırlıklı olmak ve etkilerini en aza indirmek için afet planlaması önemli bir adımdır. Afet planlaması, acil durum yönetiminin temel taşıdır ve toplumun güvenliğini sağlamada kritik bir rol oynar.

Ders Özeti- 08:

Şekil 1

Bir bölgede depremin meydana gelme olasılığı ve bu depremin neden olabileceği zararların büyüklüğünü ifade eder. Deprem riski, çeşitli faktörlerin bir araya gelmesiyle belirlenir, bu faktörler arasında yerel sismik aktivite, zeminin ölçülmüş fiziksel özellikleri özellikleri, yapılaşma ve insan yoğunluğu ve yapıların depreme dayanıklılığı gibi etkenler bulunur ve bir deprem riskini oluşturur, bu riskini azaltmak ve deprem sonucu oluşabilecek kayıpları en aza indirmek amacıyla alınan önlemleri kapsayan bir süreçtir. Deprem risk yönetimi, afet öncesinde, sırasında ve sonrasında uygulanacak stratejileri içerir ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.

Deprem olasılı bir yerde her bireyin hazır olmasını ve bilinçli olmasını hem kendi için hem de başkalarının hayatına olumlu bir şekilde dokunmak için, risk verimli yönetmek, deprem öncesine hazırlıklı olmanın ihmal edilmemesi, olasılı bir depremin herkes etkileyeceği için bu hazırlık sadece bireylere has değil, bu hazırlanmada rol bütün devlet kurumları, dernekler ve ilgili kurumlar da bulunmaktadır. Hazırlıklı olma Önemli 7 adımlar ile yapılabilen şeylerdir, şu şekilde sıralayabilme imkanımız bulunmaktadır: Yaşadığımız alanı, 'Deprem planını ailece hazırlayarak, Afet çantası oluşturarak, finansal hazırlığı tamamlayarak, çok-kapan-tutun tatbikatı deneyimi kazanarak, kendi güvenliğimizi arttıracak iyileştirme planları yaparak' güvence altına alabiliriz (Şekil 1).

Deprem öncesi hazırlığınızı tamamlamanıza ve deprem durumunda daha güvende olmanıza yardımcı olacak adımları uygulanarak farkındalığımız artırabiliriz:

Risk Değerlendirmesi: Bulunduğunuz bölgedeki deprem riskini değerlendirin ve geçmişteki depremler hakkında bilgi edinin. Bu bilgileri kullanarak almanız gereken önlemleri belirleyin.
Ev ve Binalarınızı Gözden Geçirin: Ev ve binalarınızın depreme karşı dayanıklılığını kontrol edin. Bir uzmanın yardımıyla yapısal güvenliğini değerlendirin ve gerekli onarımları ve güçlendirme çalışmalarını yapın.
Acil Durum Planı: Ailenizle veya ev arkadaşlarınızla birlikte acil durum planı oluşturun. Deprem sırasında neler yapmanız gerektiğini ve iletişim kurmanın nasıl olacağını belirleyin. Acil çıkış yollarını ve buluşma noktaları belirleyin.
Deprem Çantası Hazırlayın: Acil durumlar için bir deprem çantası hazırlayın. Bu çanta, su, yiyecek, ilaçlar, el feneri, radyo, battaniye gibi temel ihtiyaç malzemelerini içermelidir. Ayrıca önemli belgelerin fotokopilerini ve acil durum numaralarını içeren bir liste hazırlayın.
Ev ve Eşyalarınızı Güvence Altına Alın: Evdeki eşyalarınızı depreme karşı güvence altına alın. Raf ve dolapları duvara sabitleyin, kırılabilir eşyaları koruma altına alın ve ağır eşyaları dikkatli bir şekilde yerleştirin.
Sigorta Kontrolü Yapın: Ev ve eşyalarınızı deprem sigortası ile koruyun. Mevcut sigorta poliçenizi gözden geçirin ve deprem kapsamını kontrol edin. Eksiklikler varsa, sigorta şirketiyle iletişime geçerek düzenlemeleri yapın.
Deprem Tatbikatları Yapın: Düzenli olarak ailenizle veya ev arkadaşlarınızla deprem tatbikatları yapın. Bu tatbikatlar, acil durum planınızı uygulamanızı, çıkış yollarını denemenizi ve güvende kalmanızı sağlar.

Ders özeti- 09:

Şekil 2

Deprem sonrası durum, depremin şiddetine, bölgenin hazırlık düzeyine ve depremin etkilediği alana bağlı olarak farklılık gösterebilir, deprem sonrasında karşılaşılabilecek olası durumlar: Deprem sonrasında binalar ve diğer yapılar hasar görebilir. Bu hasarlar hafif olabileceği gibi, bazı durumlarda ciddi yapısal hasarlara yol açabilir. Can ve mal kaybına neden olabilir.

Deprem sonucunda insanlar yaralanabilir veya mahsur kalabilir. Depremler genellikle elektrik hatlarının zarar görmesine ve iletişim altyapısının kesilmesine neden olabilir. Bu durumda, elektrik kesintisi yaşanabilir ve telefon hatları veya internet bağlantısı çalışmayabilir. Deprem su kaynaklarını etkileyebilir ve su temini konusunda sorunlara yol açabilir. Ayrıca, deprem sonrasında gıda kaynaklarının azalması veya ulaşılabilirliğinin zorlaşması da bir sorun olabilir. Büyük ölçekli depremler toplumsal düzenin bozulmasına ve huzursuzluklara yol açabilir. Panik, yağma veya diğer sosyal sorunlar ortaya çıkabilir. Bu tür durumlarda yetkililerin güvenlik önlemleri alması ve toplumun sakinleştirilmesi önemlidir. Deprem sonrasında, acil yardım ekipleri, kurtarma çalışmaları, sağlık hizmetleri ve diğer acil durum ekipleri etkilenen bölgeye yönlendirilir. Deprem öncesi hazırlık ve hızlı müdahale önemlidir, bu nedenle deprem riski olan bölgelerde önlem almak ve acil durum planı yapmak önemlidir (Şekil 2).

Afet çantası, bir afet çantası, acil durumlarda kullanılmak üzere temel ihtiyaç malzemelerini içeren bir çantadır. İşte bir afet çantasında bulunması gereken temel öğeler:

Su: İçme suyu için en az 3 günlük bir miktar bulundurun. Kişi başına günde en az 3-4 litre su tavsiye edilir.
Yiyecek: Uzun süre dayanabilen, bozulmayan ve kolay tüketilebilen gıdaları tercih edin. Örneğin, konserve yiyecekler, enerji barları, kurutulmuş meyve, krakerler vb.
İlk Yardım Seti: Bandajlar, yara temizleme malzemeleri, sargı bezleri, ateş düşürücüler, antibiyotik merhemler gibi temel ilk yardım malzemelerini içeren bir set bulundurun.
El Feneri ve Yedek Pil: Elektrik kesintilerinde kullanılmak üzere bir el feneri ve yedek piller hazır bulundurun. Şarj edilebilir bir el feneri tercih edebilirsiniz
Piller ve Şarj Cihazı: İletişim cihazlarının çalışmasını sağlamak için yedek piller veya şarj edilebilir pil ve uyumlu bir şarj cihazı bulundurun.
Radyo: Haberleri ve güncel bilgileri takip etmek için pil çalıştırmalı veya kranklı bir radyo bulundurun.
İletişim Listesi ve Önemli Belgeler: Acil durum numaraları, aile iletişim bilgileri, tıbbi bilgiler, kimlik belgeleri, sigorta poliçeleri gibi önemli belgelerin fotokopilerini içeren bir dosya hazırlayın.
Hijyen Malzemeleri: El temizleme jelleri, ıslak mendiller, tuvalet kağıdı, diş fırçası ve diş macunu gibi hijyen malzemelerini ekleyin.
Şekil 3
Isıtıcı ve Battaniye: Soğuk hava koşullarında ısınma sağlamak için bir battaniye ve taşınabilir bir ısıtıcı bulundurun.
Şapka ve Eldiven: Sıcaklık değişimlerine karşı korunmak için şapka ve eldiven gibi koruyucu giysiler ekleyin.

Bu liste sadece temel ihtiyaçları karşılamak için bir rehber niteliğindedir. Kişisel ihtiyaçlarınıza ve bölgenizin özelliklerine göre çanta içeriğini uyarlayabilirsiniz. Ayrıca, belirli ilaçlar, bebek bezi, evcil hayvan yiyeceği gibi özel ihtiyaçları olan bireyler için ek malzemeler de eklenmelidir (Şekil 3).

Ders özeti- 10: Depremden Sonra Artçı depremler, ana depremden sonra meydana gelen daha küçük veya Kahramanmaraş Pazarcık depreminde olduğu gibi büyük ölçekli sarsıntılar da olabilir. Ana depremle aynı fay hattında veya yakın bölgelerde gerçekleşirler. Artçı depremler, deprem sonrasında birkaç saat, günlerce, hatta haftalar boyunca devam edebilirler. Bu artçı depremler genellikle ana depremin yıkıcı etkisinden daha zayıf olsa da, ana depremde hasar gören binalarda bazen ciddi zararlara yol açabilirler. Artçı depremler sırasında yapılması gerekenler şunlardır:

· Sakin kalmak önemlidir. Panik yapmadan sakin bir şekilde hareket etmek gerekir.

· Mümkünse açık alana çıkılmalıdır. Potansiyel tehlikelerden uzak durulmalıdır.

· Güvenli bir yer seçilmeli ve korunma sağlayacak şekilde hareket edilmelidir. Masa altı, masa veya kapı kenarı gibi güvenli yerler tercih edilmelidir.

· Yıkıntılardan uzak durulmalı ve düşebilecek nesnelere karşı dikkatli olunmalıdır.

· Yollar, köprüler ve binalar kontrol edilmeli, hasar görmüş veya tehlikeli alanlardan uzak durulmalıdır.

· İletişimi sürdürmek önemlidir. Cep telefonları veya diğer iletişim araçları kullanılarak aile ve yetkililerle iletişim kurulmalıdır.

· Uzmanların talimatları takip edilmeli ve yerel otoritelerin yönlendirmelerine uyulmalıdır.

Şekil 4

Deprem sonrasında artçı depremler normaldir ve beklenen bir durumdur. Önemli olan, sakin kalmak, güvenli bir yerde bulunmak ve güvenlik talimatlarını takip etmektir (Şekil 4).

Artçı depremler genellikle zamanla azalır. Ana depremden sonra meydana gelen artçı depremler, yer kabuğunun yeniden dengelemesi ve gerilimlerin dağılması sürecinde ortaya çıkar. Başlangıçta artçı depremler daha sık ve şiddetli olabilir, ancak zamanla frekansları ve şiddetleri azalır. Artçı depremler günler, haftalar hatta aylar boyunca devam edebilir, ancak genellikle zamanla sayıları ve güçleri azalır. Ev hazar dorumuna göre tahliye planı yapılabilir.

Ders özeti- 11: Tahliye, bir deprem sonrasında gerektiğinde kullanılan bir acil durum önlemidir. Tahliye, genellikle şu durumlarda gerekebilir:

· Binaların ciddi hasar görmesi: Ana depremden sonra binalarda ciddi hasar tespit edilirse, binanın çökme riski veya yapısal güvenlik sorunları nedeniyle tahliye edilmesi gerekebilir.

· Tsunami veya sel riski: Deprem deniz kıyısında veya nehir kenarında meydana geldiyse ve tsunaminin veya selin olası olduğu uyarısı varsa, o bölgedeki insanların güvenli bir yere tahliye edilmesi gerekebilir.

· Patlama veya yangın riski: Deprem sonrasında gaz sızıntıları, elektrik arızaları veya yangın gibi riskler varsa, güvenlik amacıyla tahliye edilmek önemlidir.

Şekil 5

Tahliye kararı, yerel veya acil durum ekiplerince veya deprem sonrası yönergeler ile verilmelidir. Halkın güvenli bir yere yönlendirilmesi, toplanma noktalarının belirlenmesi ve acil durum tahliye planının uygulanması önemlidir. Tahliye durumunda halka net ve anlaşılır talimatlar verilmeli ve güvenli bir şekilde tahliye edilmeleri sağlanmalıdır. Çatlakların potansiyel tehlikeleri ve yapısal hasarları göstermesi olabilir. Bu nedenle, durumu yetkililere bildirilmeli ve onların talimatları takip edilmeli. Kendi güvenliğiniz için çatlakların yakınında kalmamaya özen gösterin ve mümkün olan en kısa sürede yetkililerden profesyonel yardım alınmalıyız (Şekil 5).

Ders özeti- 12:

Şekil 6

Depremden sonra acil müdahale, kendinizi ve diğerlerini güvende tutun. Deprem anında güvende olduğunuzdan emin olun. Hemen bir masa, masanın altı, dolap gibi koruyucu bir yapıya veya duvar kenarına sığının. Başınızı ve boynunuzu koruyacak şekilde hareket etmeyin ve düşebilecek nesnelerden uzak durun. Deprem sonrasında çevrenizi değerlendirin ve yakınınızdaki tehlikeleri belirleyin. Yaralılara yardım edin. Eğer çevrenizde yaralanan insanlar varsa, hemen Çağrı Merkezini 112 arayarak yardım isteyin, ancak dikkatli olun ve kendi güvenliğinizi riske atmayın (Şekil 6). Unutmayın, acil müdahale durumunda her zaman kendi güvenliğinizi öncelikli tutun ve yetkililerin talimatlarını takip edin. Depremden sonra acil durum ekipleri ve yardım kuruluşları aktif olacaktır, bu yüzden gerekli yardımı almak için iletişime geçmek önemlidir.

Ders özeti- 13: Deprem sonrasında güvenli bir barınak bulmak önemlidir. İşte barınma için bazı seçenekler:

· Evde kalma: Evinizde hasar oluşmamışsa, eviniz güvenli bir barınak olabilir. Ancak, yapısal hasar, çatlaklar veya diğer güvenlik sorunları varsa evinize girmeyin ve yetkililerin talimatlarını takip edin.

· Geçici barınma merkezleri: Depremzedelere yönelik geçici barınma merkezleri kurulabilir. Bu merkezler genellikle spor salonları, okullar veya diğer toplu alanlarda oluşturulur. Geçici barınma merkezleri, temel ihtiyaçları karşılamak için yiyecek, su, tuvalet, temizlik malzemeleri gibi olanaklara sahip olabilir.

· Akraba veya arkadaşların evi: Güvenli bir evi olan akraba veya arkadaşlarınızdan yardım isteyebilir ve onların evinde barınabilirsiniz. Ancak, bu seçeneği tercih ederken iletişim kurun ve önceden bilgi verin.

· Çadır veya geçici barınaklar: Çadır veya diğer geçici barınakları kullanmak da bir seçenek olabilir. Bu tür barınaklar, önceden hazırlanmış çadırlar, çadır kentler veya çelik yapılar olabilir. Yetkililer tarafından sağlanan veya yardım kuruluşları tarafından dağıtılan bu barınaklar genellikle temel konfor sağlar.

· Otel veya konaklama tesisleri: Eğer ekonomik durumunuz uygunsa, otel veya konaklama tesislerinde konaklamayı düşünebilirsiniz. Ancak, deprem sonrasında bu tesislerin dolu olabileceğini ve rezervasyon yapmanın önemli olduğunu unutmayın.

Şekil 7

Deprem sonrasında barınma konusunda yetkililerin yönlendirmelerini takip etmek önemlidir. Yerel yönetim veya acil durum ekipleri tarafından sağlanan bilgileri dikkate alın ve güvenli bir barınma seçeneği bulmaya çalışın (Şekil 7).

Sonuç: Doğal afetler, insanların yaşamını ve malvarlığını tehdit eden ciddi olaylardır. Özellikle depremler gibi afetler, aniden ortaya çıkabilir ve büyük zararlara neden olabilir. Bu nedenle, afetlere karşı hazırlıklı olmak ve etkilerini en aza indirmek için afet planlaması önemlidir.

Deprem riski olan bir bölgede yaşıyorsanız, öncelikle risk değerlendirmesi yapmanız ve geçmişteki depremler hakkında bilgi edinmeniz gerekmektedir. Ev ve binalarınızın depreme karşı dayanıklılığını kontrol etmeli ve gerektiğinde yapısal güvenliği sağlamak için önlemler almalısınız. Ailenizle birlikte acil durum planı yapmalı ve deprem sırasında neler yapmanız gerektiğini belirlemelisiniz. Bir deprem çantası hazırlayarak acil durum malzemelerini içermelisiniz. Evdeki eşyalarınızı güvence altına almalı ve deprem sigortasıyla korumalısınız.

Deprem sonrasında ise, yetkililer tarafından yönlendirilen acil yardım ekiplerinin çalışmalarını beklemeli ve onların talimatlarına uymalısınız. Eğer mümkünse, güvenli bir barınak bulmalı ve iletişim hatlarının kesildiği durumlarda en yakınlarınızla iletişim kurmayı sağlamalısınız. Su ve gıda kaynaklarının erişimi konusunda dikkatli olmalı ve yetkililerin sağladığı yardım ve hizmetlerden faydalanmalısınız. Panik ve huzursuzluk durumlarında sakin olmalı ve yetkililerin güvenlik önlemlerine uyum sağlamalısınız.

Deprem ve diğer doğal afetlerle baş etmek için bilinçli olmalı, önlemler almalı ve acil durum planlaması yapmalısınız. Bireysel hazırlık ve hızlı müdahale, afetlerin etkilerini en aza indirme ve toplumun güvenliğini sağlama açısından büyük önem taşır.

Anahtar kelimeler: Deprem, Artçı depremler, risk yönetimi, afet çantası, tahliye,

Kaynak:

- Ders özeti- 08: https://disastermanagementbasicprinciples.blogspot.com/p/ders-07-afet-yonetimi-ilkeleri.html

- Ders özeti- 09: https://disastermanagementbasicprinciples.blogspot.com/p/ders-09-afet-yonetimi-ilkeleri.html

- Ders özeti- 10: https://disastermanagementbasicprinciples.blogspot.com/p/ders-10-afet-yonetimi-ilkeleri.html

- Ders özeti- 11: https://disastermanagementbasicprinciples.blogspot.com/p/ders-11-afet-yonetimi-ilkeleri.html

- Ders özeti- 12: https://disastermanagementbasicprinciples.blogspot.com/p/ders-12-afet-yonetimi-ilkeleri.html

- Ders özeti- 13: https://disastermanagementbasicprinciples.blogspot.com/p/ders-13-afet-yonetiminin-temel-ilkeleri.html

- Şekil 1: https://disastermanagementbasicprinciples.blogspot.com/p/ders-07-afet-yonetimi-ilkeleri.html

- Şekil 2: https://eee.metu.edu.tr/tr/node/890

- Şekil 3: https://www.yasemin.com/pratik-bilgiler/haber/2900524-deprem-cantasi-nasil-hazirlanir-deprem-cantasinda-olmasi-gerekenler

- Şekil 4: 06.02.2023 Pazarcık (Kahramanmaraş) Mw 7.7 ve Elbistan (Kahramanmaraş) Mw 7.6 depremleri ve artçı şok aktivitesi. AFAD