Farkında Ol, Hayatını Kurtar

 
GİRİŞ

A

fetler, toplumların can ve mal güvenliğine büyük zararlar veren doğal veya insan kaynaklı olaylardır. Deprem, sel, yangın, heyelan, çığ, fırtına, kasırga, tsunami gibi afetler insanların hayatını tehdit ederken, yapı ve binaları yıkarak büyük maddi kayıplara sebep olabilmektedir. Afetler, toplumların yaşam kalitesini düşürdüğü gibi ekonomik olarak da büyük kayıplara neden olabilir. Bu nedenle, afetlere karşı etkili bir mücadele yürütmek, toplumların güvenliği açısından oldukça önemlidir. Bu makalede, toplumların güvenliği için afet yönetiminin temel ilkeleri konusuna odaklanarak, afet yönetimi temel ilkeleri, afet yönetimi uygulama örnekleri ve toplumların afetlere hazırlıklı olması için neler yapılması gerektiği konularını ele alacağız.

DERS 01-ÖZET

A

fet, doğal veya insan kaynaklı olayların sebep olduğu can ve mal kayıpları, çevresel bozulmalar, ekonomik kayıplar ve sosyal yıkımlar gibi sonuçları içeren felaketlerdir. Deprem, sel, yangın, tsunami, çığ, heyelan, fırtına, kasırga, çevre kirliliği, terör saldırısı gibi olaylar afet olarak nitelendirilebilir. Afetler, insanların hayatını tehdit edebilir, yapı ve binaları yıkarak büyük maddi kayıplara sebep olabilir, çevre kirliliği gibi uzun vadeli etkileri de olabilir. 

Resim 1

Afetlere karşı etkili bir mücadele yürütmek, toplumların güvenliği açısından oldukça önemlidir. Meydana gelen afetlerde depremlerin önemli bir etkisi bulunmakta. Deprem, yer kabuğundaki kırılmalar sonucu meydana gelen ve yeryüzünde sarsıntılar yaratan doğal bir olaydır. Bu sarsıntılar yer kabuğunda oluşan enerjinin serbest kalması sonucu meydana gelir. Depremler, genellikle tektonik hareketler sonucu oluşurlar ve dünyanın farklı yerlerinde sık sık görülebilirler. Depremler, farklı büyüklüklerde olabilir ve bazıları sadece hafif bir sarsıntıya neden olurken, bazıları ise yıkıcı sonuçlar doğurabilir, şunu da belirtmenin faydası olacaktır deprem aslında bir afet değildir deprem yeryüzünün nefesi, nefes alıp vermesi gibi sayılır, fakat insan ihmaline, yolsuzluk ve fakirlik gibi faktörlere bağlı olarak depremde oluşan yıkımlar ve kayıplara afet denir.  Yeryüzünde  aktif fay hatları üzerinde bulunmakta olan pek çok ülke vardır, bunlara örnek verecek olursak 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen duble depremlerle oldukça büyük yapısal hasar, insani kayıp ve ekonomik kayba uğrayan Türkiye ve Suriye örnek olarak verilebilir.  Deprem riskinin depreme karşı önlemler alınmadığı sürece, sürekli tekrar halinde olacağı anlaşılmaktadır. Afetin farklı boyutları bulunmakta, düşük, orta ve yüksek seviyeler ayırtmak mümkündür (Resim 1).

Kendi imkânlarıyla baş edilen afetlere, düşük seviyeli bir afet denebilir, fakat bu imkanları baş etme durumu etmedi sürece ve destek talebinde bulunduğumuz zaman orta seviyeli bir afet denebilir, Yüksek seviyeli ise ne kendi imkânlarıyla ne de komşuların imkanlarıyla baş etme kabiliyeti olmadığınca yüksek seviyeli afet denir. Pazarcık merkezli 06 Şubat 2023 M7.9 Kahraman Maraş Depremi gibi uluslarası yardım çağrı yapılması söz konusu zorunlu olmuştu.

DERS 02-ÖZET:

D

eprem öncesinde yapılan her çalışmaya risk azaltıcı çalışması denir ve hayata kalma potansiyelimizi artıyor, bu bakımdan bazı önlemleri alarak güvenliğimizi arttırmış oluyoruz, dolaysıyla belirleyeceğimiz 4 adımlı önlemleri alınarak hayatda kalma şansımızı artmış oluyoruz. 

Resim 2

Birinci Adım, evdeki Eşyaların sabitlenmesi ile depremden oluşabilecekğin yaralanmayı azaltmış oluyoruz. Evdeki sabitlenecek eşyalar neler olabilir masa, dolap, yatak ve buzdolabı vs.…. (Resim 2 / Resim 2.1). Sabit olmayan eşyaları depremde dolaylı olarak beklenmeyin ve oluşabilecekğin yaralanma, ikinci hasar veya can kaybı sebep olabiliyor. Bu nedenle evdeki eşyalarımızı gereken malzemeleri kullanarak yapısal olmayan hasarları azaltmış oluyoruz. Bir birnada yapısal risk olmama durumunda binanın yıkılma ihtimali çok düşük olmakla birlikte deprem sarsıntısı ile binanın sarsıllınması durumunda evdeki ağır veya hafif eşyalarını yerinden oynama, düşme ve devrilmesini söz konusu olabilmekte ve bu eylem sonuç olarak ölme, zara görme ve yaralama gibi durumlara neden olabilmektedir. Depreme karşı hazırlıklı olma ve farkında varma hayat kurtarır. Yaşam alanının güven altına alınması oldukça önemlidir.

DERS 03-ÖZET:

İ

kinci adım, hazırlıklı olma, deprem çantasının hazırlaması oldukça önemli. Bu tür hazırlıkların deprem öncesi yapılmasının gerekli olmasının farkında varmalıyız. Tabii bu önlemler ve hazırlıkların binanın çökme ihtimali olmadığı zaman güvenli olacağını bilmek gerekir. 

Resim 3

Bir afet çantası içinde bulunması gereken malzemeler: Gıda (vitamin, kuru meyve, konserve, meyve suyu vb.), kişinin önemli belgeleri (nüfus cüzdanı, ruhsat, ehliyet, tapu, banka cüzdanı vb.). Giyecekler (çorap, yağmura karşı yağmurluk, ayakkabı vb.), yeterli içme suyu, hijyen (ped, sabun, deterjan, ıslak mendil vb.) ve ihtiyaç duyacağımız diğer malzemeler ilaç, powerbank, uyku tulumu, battaniye, kalem, radyo ve el feneri gibi örünler deprem sonrası oldukça önem kazanmaktadır. Yardım ekipleri ulaşana kadar ilk 72 saatte ihtiyaçlarımızı karşılayacak bir afet çantası hazırlayıp erişilebilecek bir yere bırakmalıyız (Resim 3). Bunlar da deprem öncesi yapılması gereken çalışmalar arasında yer alıyor.

DERS 04-ÖZET:

Ü

çüncü adım emniyette kalma, bilinç ve süreli tatbikat yapma, bu süreçle hem deprem öncesi bilgi sahip olma ve deprem esnasında uygulaması gereken eylemlerin söz konusu. Kaldığımız bölgede toplama alanları hakkında bilgi sahibi olma ve aile üyelerini bilinçlendirme ve tatbikat yapılmasına özen gösterme çünkü deprem esnasında oluşan kurku, panik, telaş vb. gibi eylemler, insanı o an ne yapılmasın unutkanlığı yaşanabilir bunun için önceden hazırlıklı olunması oldukça önem kazanır. Örneğin bir anne kendi hayatını kurtarmak için sarsıntıdan esnasında evin dışın kedisini atarken, bebeğini evin içinde bırakabilir veya kalabalıkta aile üyelerin dağılabilir. Özelikle çocuklar kaybolabilirler. Bu tür olayları büyük bir depremde yaşanmamak için önceden bilgi sahibi olmalıyız. 

Resim 4

Afet sonrası müdahale ekipleri yetersiz kalabiliyor. Bir diğer emniyet tedbiri ve deprem esnasında uygulanabilecek hareketlere örnek olarak, Çok/Kapan/ Tutun.  Tabii binanın çökme riski olmayınca ve ağır sarsıntı olduğu halde, çökerek kendimizi küçülterek, kafamızı emniyete alınarak ve alanımızı darıltarak depremde, deprem esnası kendimizi koruyabiliriz (Resim 4). Çok/Kapan/Tutun yaparak, fırlatılma ya da yuvarlanma riskimizi azaltabiliriz, üzerimize düşecek eşyaların bizi sakatlanma riskinden koruyor ya da üzerimize düşecek eşyaların bizi ezme riskinden koruyabilir, aynı zamanda bina çöktüğü zaman yaşam şansımız arttırabilir. Bu nedenle farkındalığın olup ve sürekli ailece tatbikat yapılmasıyla gerçekten olası olan bir deprem esnasında sakatlandırma ve can kaybı riskini düşürmüş oluruz. 2019-2020’de Amerika'da bu tür uygulamalar toplu olarak yapılıyor. Özellikle 2019 yılında California’da yapılan bir uygulamaya 10 milyondan fazla insan katılmış. Türkiye’de 2022’de 81 ilde Çok/Kapan/Tutun tatbikatı çalışmaları AFAD ve Kızılay desteğiyle yapıldı.

DERS 05-ÖZET

D

ördüncü adım saklı para bulunması. Depremden sonra birçok hizmet erişimi sekteye uğrar ve banka, ATM gibi hizmet erişimi olmamakla birlikte kısıtlıda oluyor. Oluşan Afet sürecinde ayakta durabilmemiz için, erişebileceğimiz bir mekanda bir miktar para saklanmasını yararlı olacak. 

Deprem sonrasında fiyatlarda yerinde durmamakla birlikte, depremi fırsata çeviren kişiler de bulunmakta ve fiyatları ikiye üçe dörde katlanıyor. Deprem öncesi almış olduğumuz bir ekmeğin fiyatı deprem sonrası üçe beşe katlanabiliyor. Saklı bir para veya önceden alınmış eşyalar gerçekten önemli, çünkü deprem sonrasında bize yardımcı olacaktır. Deprem esnasında, özellikle depremi yaşayan insanlar olarak yapmamız gerekenleri yapalım. Örneğin Adana’da 06 Şubat Kahraman Maraş Pazarcık merkezi depreminde kiralar aylık olarak 500- 1000 TL iken depremden sonra 10,000 TL'ye kadar artı (Resim 5).

SONUÇ

A

fetler, toplumların hayatını ve mal varlığını tehdit eden doğal veya insan kaynaklı olaylardır. Bu nedenle, afet yönetimi konusu, toplumların güvenliği açısından son derece önemlidir. Afet yönetimi, afetlere hazırlık, müdahale, iyileştirme ve risk azaltma süreçlerini kapsayan bir dizi faaliyetten oluşur. Toplumların afetlere hazırlıklı olması için, evde eşyaları sabitleme, acil durum çantası hazırlama, acil durum planı yapma ve afet tatbikatlarına katılma gibi önlemler alınabilir. Bunların yanı sıra, afet yönetimi sürecinde toplumların, yerel yönetimlerin, sivil toplum kuruluşlarının ve uluslararası kuruluşların birlikte çalışması da son derece önemlidir. Böylece, afetlerin etkileri en aza indirilebilir ve toplumların güvenliği sağlanabilir.

Anahtar kelimeler: deprem, Acil Durum Çantası, Farkındalık,AFAD, Jeofizik

Kaynakça

Resim1:https://disastermanagementbasicprinciples.blogspot.com/p/ders-01-afet-yonetimi-ilkeleri_21.html

Resim 2:  http://www.quakecentre.co.nz/ Research/Research-register/Seismic-Loss-Assessment-NonStructural-Components-Contents-__I.3772alttaki

Resim 3: https://www.evimdergisi.com.tr/deprem-cantasinda-olmasi-gerekenler-nelerdir-afada-gore-en-onemli-maddeler/

Resim 4: https://twitter.com/Kizilay/status/1367898520519315459/photo/1

Resim 5: https://www.ahaber.com.tr/yasam/2023/03/18/adanada-kiraya-5-kat-zam-yapmisti-fahis-artis-yapan-ev-sahibi-adliyeye-sevk-edildi